Rekao sam sebi da ako zbog nekog grada i geografske oblasti treba postati putopisac onda to svakako jesu Trebinje i Hercegovina. Pokušaću da vam objasnim, u svom prvom putopisu, zašto je Trebinje grad koji se voli.
Kako pređete planinski prevoj Čemerno i prođete tunel, ulazite u čarobnu priču Stare Hercegovine, Gatačkog polja i mediteranskog klimatskog uticaja. Nadalje putem kroz Gacko i Bileću, gde moram pomenuti Bilećko jezero koje svojom bojom i okolišom čini da verujete da ste već na moru, dolazite kamenim kršom do Trebinja. Taj isti kameni krš, ovako napisan, zvuči turobno, ali ne daj te se zavarati. U boji tvrdoške Žilavke (belog vina), u njemu je ispisana hiljadugodišnja istorija Hercegovine, carigradskih i dubrovačkih drumova.
Vijugavi put vas od Bileće vodi kroz stenovite useke do Trebinja. Leotar se diže do 1244 metra, stojeći iznad grada svetao i rustičan, napominjući da se ne zavarate kad osetite toplinu grada jer ste i dalje u kamenoj Hercegovini. Čućete vi i za nazive Leutar i Levtar, što jeste pravilan naziv ovog diva, ali ga od milja zovimo Leotar.
Bogatstva. Prvo i najveće bogatstvo jesu kršni i pitomi Hercegovci. Narod koji ovde živi odavnina poznat je po svom junaštvu. Hiljadugodišnja istorija pamti Ilire, Grke, Rimljane, Slovene, pa sve do stvaranja države Travunije i Časlavove Srbije i td. Duh multikulturalnosti i danas živi nad Trebinjem. U njemu i dalje bdiju sakralni objekti muslimana, katolika i pravoslavaca napominjući na kolaž religija i prožimanje naroda koji su tu vekovima. Osman-pašina džamija, Katolička katedrala Blažene Djevice Marije, Saborna crkva Preobraženja Gospodnjeg u samom gradu čuvaju duh jedinstva i topline, jedinstva i gostoprimljivosti u kojem vas svaki građanin dočeka uz osmeh, uz druželjubiv pozdrav i molbu da se i dalje osećate kao kod kuće.
Čekajući ispred Saborne crkve da se svatovi raziđu, pa da u tišini obiđem ovaj kameni hram, čuh čarobne melodije svadbene narodne muzike ovog kraja. Trideset do četrdeset mladih između 20 i 35 godina, pitomo i bez galame uz narodni instrumentalni sastav, kao jedan, pevaju “Viđi, viđi majko što je lijepa snaja” i “Povedi majko kolo, radosno primi snaju, ljepša je no proljeće, ljepša no cvijet u maju”. Prizor u kojem samo suzne oči majke i mene, slučajnog prolaznika, mogu opisati kakav naboj emocija budi ova pitoma muzika. Kad pomenuh već crkvu, moram reći da me je oduševio ikonopis u enterijeru. Iznad severnog izlaza u luku stoje naslikani velikani koji su zadužili srpsku istoriju: kralj Petar I Karađorđević, vojvode Stepa Stepanović, Živojin Mišić, Petar Bojović, pesnici Dučić, Šantić, ali nasparam ikone Petra Petrovića II Njegoša stoje naslikani veliki umovi: Tesla, Pupin, Milanković. Zaista neverovatan prizor. Do sada ništa slično nisam video.
Platani, hotel i šetalište
Hercegovačka Gračanica na Crkvini
Nikola Tesla naslikan u crkvi
Narodna nošnja Hercegovine
Nedaleko od samog hrama nalazi se Stari grad. On se pominje još u X veku, ali ovakvog kakvog ga zatičemo pamti ga XVIII vek. U njemu se nalazi pomenuta Osman-pašina džamija skrivena u uskim ulicama nad čijim vidokrugom dominira minaret, zatim Muzej Hercegovine sa kamenom kulom, Anđelkina kapija iz TV serije Zdravka Šotre “Ranjeni orao”, ali i veliki broj kafe barova i zanatskih radnji. Duh osmanske vladavine, austrougarske carevine u kombinaciji sa mediteranskom arhitekturom vidljiv je na svakom koraku.
Izlaskom iz Starog grada dolazite to trebinjske promenade i čuvenih platana i trga. Sve vrvi od turista. Celi svet se skupio u Trebinju da podeli sa njim svoje divljenje. Na Trgu Slobode preko dana nikne jedna prava zelena pijaca. Klima je učinila da na pijaci kod bake možete kupiti najpre smokve, grožđe, masline, kajsije ali i lekovito i aromatično bilje: pelin, smilje, lavandu, isto tako i hercegovačke mlečne prerađevine – sir i kajmak. Svakako da i gastronomski možete zadovoljiti svoje potrebe.
Još jedna od prirodnih lepota jeste reka Trebišnjica, najduža ponornica u Evropi. Pitoma, sporo teče kroz grad, koji joj izgradi dva prelepa mosta da bdiju nad njom – stari Arslanagića most i Kameni most. Svaki njihov luk o veku svom može govoriti, svaki kamen o jednoj od 1000 godina. Prelaskom preko Kamenog mosta možete se zaputiti ka Crkvini, brdu nad Trebinjem i Hercegovačkoj Gračanici u kojoj je sahranjen po sopstvenoj želji srpski pesnik i diplomata Jovan Dučić. Dok se penjete na vrh prolaziti pored dvorišta punih smokava, pa se nemojte drznuti da ne ukradete koju, kao dete kad preskočite preko ograde kod komšije. Međutim, i kad vas Trebinjci primete zamoliće vas da se poslužite. Gore vas pored crkve očekuje i amfiteatar, zvonik, galerija ikona, Vladičanski dvor, restoran ali i najlepši pogled i panorama Trebinja i okoline.
Sa tog mesta dobićete potpunu sliku i sintezu večitog susreta istoka i zapada, kamena i vode, ljudi i prirode, lepote grada, Leotara, Trebišnjice i Mediterana koji je učinio da 260 dana u godini Trebinje bude grad sunca, vina, kamena, platana i nadasve DIVNIH ljudi koji u njemu žive.
Nadam se da su vam moje iskustvo i prvi putopisni tekst mogli ostaviti utisak o kakvom bogatstvu se može govoriti. Zato, posetite ovaj grad što pre i budite očarani i zaljubljeni njime!
Dušan,
putopisac u najavi
Preuzeto sa: Portal kultura