Interesujući se za prirodne nauke i žrtvujući slobodno vrijeme zarad njihovog proučavanja, Muhamed Numanović iz Živinica osvojio je četiri bronzane medalje na evropskim i međunarodnim olimpijadama iz fizike. Njegovoj kolekciji nagrada pridružuju se i one sa opštinskih, kantonalnih i državnih takmičenja.
Tekst i fotografije: Lejla Đogić
Muhamed je još u djetinjstvu zabavu pronalazio u istraživanju prirodnih pojava. To interesovanje je kasnije preraslo u veliku ljubav prema fizici te je već na početku svog školovanja ostvario odlične rezultate, i u svojoj osnovnoj školi u Živinicama ostao upamćen po tituli učenika generacije.
“Ja sam se uvijek, i prije škole, zanimao za svijet oko sebe. Onda je došla škola i malo ozbiljniji predmeti, pogotovo matematika. Tu sam se takmičio i ostvario odlične rezultate. U matematici sam osvojio prvo mjesto na opštinskom i kantonalnom takmičenju. A u fizici tri druga mjesta. I smatram da je upravo to bilo ono što me je dovelo do toga da budem učenik generacije. Da je ta strpljivost bila ključ svega toga“, rekao je Muhamed.
Svaki je početak težak, a on je svoje prve korake u fizici napravio sam. U doba virusa korona period izolacije je dobro iskoristio i svoje slobodno vrijeme uložio u učenje i vježbanje fizike.
„Bilo je dosta ograničenja i nisam imao mogućnosti puno se kretati i izlaziti. Dosta vremena sam bio u kući i onlajn škola nije bila neko opterećenje, tako da sam imao dosta slobodnog vremena. Odlučio da radim nešto korisno. Ispostavilo se da je to bila fizika“, kaže Muhamed.
Iako sistem takmičenja u osnovnoj i srednjoj školi nije isti, to Muhamedu nije predstavljalo prepreku da se nastavi baviti fizikom i da proširuje svoje znanje tokom srednje škole. Njegov prvi razred obilježen je odličnim i neočekivanim rezultatima uprkos konkurenciji.
„Ne takmičimo se po razredima, već po određenim grupama. I onda se učenik prvog razreda može takmičiti i sa učenikom trećeg ili četvrtog razreda. Osvojio sam prvo mjesto na kantonalnom i drugo mjesto na federalnom takmičenju, kao učenik prvog razreda bio sam iznenađen pozivom na državno takmičenje jer se ono održava na osnovu poziva, dakle nema neke direktne kvalifikacije. Glavni problem na državnom takmičenju jeste to što se takmiči iz takozvane cjelokupne fizike, dakle apsulutno sve. Ja sam tada spremao samo jednu oblast, ali sam uspio da do takmičenja samostalno spremim sve ostalo. To mi je izuzetno pomoglo da se u prvom razredu kvalifikujem na međunarodnu olimpijadu iz fizike. Učenici prvog razreda su rijetkost, da se uopšte pojave na državnom takmičenju, a kamoli da nešto osvoje. Tako da to mi je bila prva velika, baš velika motivacija da se bavim fizikom“, prisjetio se Muhamed.
Već naredne godine, u drugom razredu, Muhamed je kući donio dvije bronzane medalje sa sedme Evropske fizičke olimpijade (EuPhO 2023), održane u junu 2023. godine u Honoveru u Njemačkoj, sa 53. Međunarodne fizičke olimpijade (IPhO 2023) održane u julu 2023. godine u Tokiju u Japanu, kao i pohvalu i četvrtu nagradu sa Međunarodne olimpijade održane u julu 2023. godine putem interneta. Treći razred je isto tako ostao upamćen po odličnim rezultatima, dvije bronzane medalje sa osme Evropske fizičke olimpijade održane u julu 2024. godine u Kutaisiju u Gruziji, sa 54. Međunarodne fizičke olimpijade održane u julu 2024. godine u Isfahanu u Iranu, te pohvalu i četvrtu nagradu sa desetog Romanian „Masters of Physics“, koji se 2024. godine održao onlajn.
Priprema za takmičenja je stvar lične volje i discipline. Za svaki rezultat potreban je trud i niz priprema.
„Što se tiče konkretno fizike, zapravo preko 90 odsto rada je bilo samostalno. To su neke izuzetno opširne stvari koje se spremaju godinama. Olimpijada ima teorijske i eksperimentalne dijelove zadataka. Teoriju možemo spremati sami dok eksperimente baš i ne možemo. U tom pogledu najviše je pomoglo Društvo fizičara Federacije Bosne i Hercegovine. Tu smo radili na PMF-u u Sarajevu, sa eksperimentima sa prethodnih olimpijada“, navodi on.
Bitan je i intenzivan rad na prikupljanju znanja. Konstantno učenje i vježbanje kako bi se došlo do visokog nivoa takmičenja kao što je olimpijada. Pripreme su i sada u toku. Kroz sve to, bitno je imati podršku koje u Muhamedovom okruženju nije manjkalo.
„Pripreme traju non-stop. A pogotovo pred lokalna takmičenja, jer moraju se proći tri nivoa da bi se prošlo recimo na olimpijadu: kantonalni, federalni i državni nivo. Tad pripreme postaju još intenzivnije. Što se tiče podrške tu bih izdvojio dvije stvari. Stručne podrške u srednjoj školi nisam baš imao. U Bosni i Hercegovini postoji možda četiri-pet osoba koje mogu spremati učenike za olimpijadu. A što se tiče svih ostalih vidova podrške: roditelji, porodica, prijatelji i škola su bili maksimalno tu za sve ostale stvari. U jednu ruku, ne bih te uspjehe ostvario da nisam imao taj vid podrške“, rekao je Numanović.
Pored silnih priprema za takmičenje teško je bilo pronaći vremena za redovnu školsku nastavu, ali tu su mu profesori dali maksimalnu podršku i mogućnosti.
„Meni podrška nisu samo profesori matematike i fizike, već profesori svih ostalih predmeta. Zbog mog velikog odsustva sa nastave, imao sam mogućnost da sve svoje školske obaveze izvršim kada meni odgovara. To je zapravo jedna, ne samo olakšica, već dodatna motivacija. Zapravo dodatno motiviše učenika kada vidite da vas čitav kolektiv, od recimo 20-30 profesora, podržava u tome što radite. U takvom okruženju se nikad ne ustručavate da dodatno radite“, objašnjava nam Muhamed.
Trema i strah su u čovjekovoj prirodi, ali Muhamed se lahko izborio sa svojom.
„Na takmičenjima kod svakog bude treme. Međutim, ono što pozitivno utiče na takmičenjima jeste veliki broj učenika. I mislim da svi mi zajedno tu tremu gubimo kada vidimo koliko nas ima i koliko svi strahujemo od toga. Što se tiče samih testova nije bilo neke velike treme, možda jedino pri čekanju rezultata“, govori nam uz osmijeh.
Talenat i vježba su definitivo najbitniji faktori za uspjeh. On nam kaže kako je jedan od njih ipak presudan za postizanje ozbiljnijih rezultata.
„Talenat je nešto što samo po sebi postoji i što može u određenu ruku dovesti do nekih rezultata. Ali bez vježbe sa talentom nema ozbiljnijeg rezultata. Bolje je nemati talenat nego ga imati, a ne iskoristiti ga. Vježba je zapravo razlika između onoga ko se trudi i onoga ko se ne trudi, bez obzira na to da li ima talenat ili ne“, objašnjava on.
Znanje treba dijeliti. On svoje nesebično prenosi drugima na različitim kampovima, i učenicima svoje škole kroz aktivnosti kao sto je dodatna nastava koju vodi. Upravo rad sa vršnjacima mu služi kao svojevrsno ponavljanje gradiva za takmičenja.
„Do sada sam imao iskustvo da predajem na jednom kampu matematike koje je organizovano u ‘Richmond Park’ Međunarodnoj školi u Tuzli i na jednom kampu fizike koji je organizovan prethodne godine na Prirodno matematičkom fakultetu u Tuzli. Volio bih da svi takmičari imaju neko takvo iskustvo. Jer koliko je teško nešto naučiti, toliko je teško nekome to kvalitetno prenijeti, i za to treba posebna vještina prilagođavanja“, navodi on.
Velika je dilema kada je u pitanju fakultet. Kao već izvrsan fizičar, sebe vidi kao predavača u visokom obrazovanju.
„Vjerovatno bih se nastavio baviti fizikom. Fizika ima neka dva usmjerenja nakon fakulteta. Može se ostati u obrazovanju ili nastaviti u istraživačke svrhe. Ja bih volio da se bavim fizikom u visokom obrazovanju. Zato što mi se izuzetno sviđaju moja iskustva sa predavanja fizike i smatram da mi to ne bi dosadilo kroz godine. Da bih imao najveću motivaciju za to“, precizira Numanović.
Ljetni i zimski period koji većina učenika provede u odmoru, on je koristio za učenje, ali i odlazak na sama takmičenja. Da bi ostvario zavidne rezultate, prošao je kroz različita iskustva.
„Nije garant uspjeha ako ćemo pratiti nekoga ko je bio uspješan. Interesovanje i strpljivost jeste najbitniji faktor. Da ne očekujete rezultate baš odmah, već da uzmete u obzir da će vjerovatno proći određen broj godina kada će te vidjeti prve neke bitnije rezultate“, savjetuje Muhamed za kraj našeg razgovora.
etrafika