Oni su pravoslavci, pišu ćirilicu, govore srpski i slave krsnu slavu, iako su autohtoni stanovnici Slovenije, starosjedioci u deželi. Srbi iz Bele Krajine potomci su uskoka, koji su u današnju Sloveniju doselili prije skoro 500 godina, da svoju novu domovinu brane od najezde Turaka.

Piše Milkica Milojević

Foto: Siniša Pašalić

d tada su prošli mnogi krvavi ratovi, stvarale su se i rasturale države i carstva, a Srbi u Beloj Krajini su ostali svoji na svome. I nikad nisu dozvolili da se među komšijama zametne kavga.

– Vijekovima mi ovdje živimo zajedno, u miru i saglasju sa Slovencima i sa komšijama Hrvatima, ali ne zaboravljamo ko smo i šta smo – kaže Simo Selaković (80), predsjednik Srpske pravoslavne crkvene opštine Marindol, opština Črnomelj, Republika Slovenija.

Nedaleko od ovog i susjednih srpskih sela Paunoviči, Vidnjeviči, Miliči i Boljanci protiče rijeka Kupa. Ona je danas granica Slovenije i Hrvatske, a nekad je bila krvava granica između Habsburškog i Otomanskog carstva. Uskoci, izbegli iz Srbije, koju su poharali Turci, doselili su u Belu Krajinu, kao njeni graničari i zaštitnici.

Naseljavanje

Prvo naseljavanje Srba zabilježeno je 1528. i od tada u ovom dijelu Slovenije žive Selakovići, Milići, Vidnjevići, Radojčići, Vukmanovići, Dmitrovići…

Stara srpska sela su opstala do danas, ali se njihova imena pišu sa „č“, kao i prezimena mnogih potomaka uskoka. Uticaj slovenačkog jezika.

Simo Selaković još se drži slova „ć“, ili kako bi Slovenci rekli „mekog č“, u svom potpisu. Potpisuje se ćirilicom. Slavi Svetog Stevana, kao i svi Selakovići, ili Selakoviči, u Beloj Krajini.

Zna da su njegovi preci došli u ove krajeve 1557. iz okoline Užica i da su 1564. godine učestvovali u izgradnji pravoslavne crkve u Marindolu, prve u Beloj Krajini. Tog hrama, kao ni mnogih drugih, više nema. Samo krstovi na crkvištima svjedoče da su nekad postojali.

– Ovdje danas živi oko 180 pravoslavaca, Srba, koji su  starosjedioci u Sloveniji. Nekad nas je bilo više. Etnolog Niko Županič je pisao da je 1900. u selima oko Črnomelja živelo oko 500 pravoslavnih duša. Ali, šta ćete, ljudi se iseljavaju iz ovih krajeva, ne samo Srbi, nego i Slovenci – kaže Simo.

Uz maternji srpski, tečno govori  i slovenački, jezik svog zavičaja, pa njemački, a pomalo i francuski, jer je godinama, kao majstor i vozač kamiona, radio u Njemačkoj i Francuskoj.

– Žao mi je što ne znam engleski. Ponekad naiđu turisti, koji se zanimaju za našu kulturu i tradiciju, a koji govore samo engleski. A ja im ništa ne znam objasniti  – kaže Simo.

Imanje

Ovaj vitalni penzioner, osim što brine o parohijskoj crkvi i dočekuje radoznale turiste, ima još jedno zaduženje: domaćin je velikog i bogatog porodičnog imanja u selu Miliči.

– Vidite, cijelo ovo brdo je naše, moje i mog sina Ranka  – kaže Simo.

Štale, kuće, solarni paneli na krovovima, konji, stado od 120 ovaca, pa traktori, mašine i nekoliko automobila – sve je to njihovo.

Ipak, najveće bogatstvo Selakovića je brojna porodica.

Djeda Siminu suprugu, Nadu Selaković (69), rođenu Ivošević, nismo zatekli kod kuće: izvela je ovce na pašu.

Simin sin iz prvog braka, Živorad, živi u Berlinu. Drugi sin, Milan, sa suprugom i sinovima Davidom i Žanom, skrasio se u Črnomelju, a i kćerka  Danica Selakovič Milkovič je otišla za svojim životom.

Ipak, na imanju u Miličima ima još dosta čeljadi. Uz djeda i baku, tu je i Simin sin Ranko i njegova porodica: supruga Marjana i kćerke Sanja, Petra, Pavla i Sara.

Snajka

Marjana Selaković (49) je Slovenka, jedna od mnogih koje su se posljednjih decenija udale za „uskoke“. I ona govori srpski.

Vijekovima su Slovenci i Srbi u Beloj Krajini živeli u slozi i miru, ali se „pazilo“ da se ne „miješaju“. Mješoviti brakovi između pravoslavaca i katolika, koji su bili nezamislivi u doba Habsburške monarhije, a rijetki i u vrijeme Kraljevine SHS, zaživjeli su tek za Titove Jugoslavije.

Ipak, Marjana kaže da joj nije bilo „baš jednostavno“ kada je, prije skoro tri decenije, odlučila da se uda za Ranka. Rođena je i odrasla slovenačkom selu Semič, na drugom kraju črnomeljske opštine.

– Dok nisam upoznala Ranka nisam znala nijednog Srbina. A ni moji nisu bili baš oduševljeni što se udajem za čovjeka druge vjere. Ali, kad pogledaš, sve je to isto: isti način života, ista tradicija, slični jezici. Samo se običaji, o praznicima, razlikuju – kaže ona.

Ostatak teksta pročitajte na Nisu oni od juče: Srbi već pet vijekova žive u Sloveniji kao potomci uskoka (FOTO, VIDEO) – Srpskainfo